Defter Beyan Sistemi Kapsamı

Serbest Meslek

Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

Serbest meslek erbaplarının kimler olduğu 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 66’ncı maddesinde belirtilmiştir.

Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kolektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır.

Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan (ödenen) giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.

 

İşletme Hesabı

Tüccarlar, defter tutma bakımından ikiye ayrılmaktadır. Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre, ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabı esasına göre defter tutmaktadır.

İkinci sınıf tüccarların kimler olduğu 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 178’inci maddesinde sayılmıştır.

İkinci sınıf tacirler, kazançlarını işletme hesabı esasında tespit ederler. İşletme hesabının sol tarafını gider, sağ tarafını hasılat kısmı teşkil eder.

İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar her hesap döneminin sonunda (işletme hesabı hulasası) çıkarırlar.

 

Basit Usul

Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.

Basit usulde ticari kazanç; bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır.

Basit usule tabi olabilmenin genel şartları 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 47’nci, özel şartları ise 48’inc maddesinde belirtilmiştir.

Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı bir takım kolaylıklar sağlanmıştır. Basit usulde vergilendirmenin sağladığı bazı kolaylıklar şunlardır:

• Defter tutulmaz.
• Vergi tevkifatı yapılmaz ve muhtasar beyanname verilmez. (Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmesi durumu hariç)
• Geçici vergi ödenmez, buna ilişkin beyanname verilmez ve bildirimde bulunulmaz.
• Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır.
• Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz.
• Ticari kazançlarına yıllık 8.000 TL indirim uygulanmaktadır.
• Engellilik indiriminden faydalanabilirler.